«Λευκάς πέτρα» ή «Λευκάς άκρα» ονομάστηκε αρχικά το νοτιότερο άκρο του νησιού, ο σημερινός Λευκάτας. Ύστερα Λευκάς ονομάστηκε η πόλη Νήρικος, που είχαν ιδρύσει οι Κορίνθιοι προς το τέλος του 7ου αιώνα, και τέλος όλο το νησί. Μετωνόμασαν Λευκάδα επώνυμον δοκώ μοι του Λευκάτα, γράφει ο Στράβων στα Γεωγραφικά του.

Τα ανθρώπινα ίχνη στη Λευκάδα ξεκινούν από την παλαιολιθική εποχή. Ο διαπρεπής Γερμανός αρχαιολόγος W. Dorpfeld συνεργάτης του Ερρίκου Σλήμαν στην ανασκαφή της Τροίας πραγματοποίησε εκτεταμένες αρχαιολογικές έρευνες στο Νυδρί, έφερε στο φως σημαντικά ευρήματα από την εποχή του Χαλκού (2.000 π.Χ. περίπου) και διατύπωσε τη θεωρία ότι η Λευκάδα ταυτίζεται με την ομηρική Ιθάκη.

Η πρώτη πόλη του νησιού ήταν η προϊστορική Νήρικος, τα ερείπια της οποίας βρέθηκαν στο Καλλιγόνι στη κορυφή του λόφου «Κούλμος». Περιστοιχιζόταν από μεγάλο τείχος, του οποίου ένα μικρό τμήμα σώζεται και σήμερα. Η ιστορία της Λευκάδας, από τον 7ο αιώνα π.Χ. όταν γίνεται αποικία των Κορινθίων ως τη Ρωμαϊκή κατάκτηση, είναι συνδεδεμένη πολιτικά με την πόλη της Κορίνθου, την οποία ακολούθησε σ’ όλα τα σημαντικά γεγονότα της εποχής: τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, τη μάχη των Πλαταιών, τον Πελοποννησιακό Πόλεμο ως σύμμαχος των Σπαρτιατών, την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Το τελευταίο τέταρτο του 7ου αιώνα χρονολογείται η ίδρυση της πόλης «Λευκάς», της πρωτεύουσας του νησιού, η οποία διατηρήθηκε ως τον 5ο ή 6ο αιώνα μ.Χ. Στην Ελληνιστική εποχή η Λευκάδα προσχωρεί στο «Κοινό των Ακαρνάνων» και γίνεται η πρωτεύουσα του (272-167 π.χ.). Παρά το ότι το 197 π.χ. οι Ρωμαίοι είχαν καταλάβει τη Λευκάδα, της αναγνώρισαν μια σχετική αυτονομία και, το κυριότερο, δεν υπέκυψαν στις φορτικές πιέσεις των συμμάχων τους Αιτωλών να την παραχωρήσουν σ΄ αυτούς. Η Λευκάδα ήταν ένα στρατηγικό σημείο του Ιονίου και έτσι η Λευκάδα συνέχισε να ηγείται του «Κοινού των Ακαρνάνων».

Μετά την ήττα του βασιλιά της Μακεδονίας Περσέα το 168 π. χ, οι Ρωμαίοιαπέσπασαν τη Λευκάδα από την ακαρνανική ομοσπονδία, κάνοντας την έτσι μια μικρή πολιτεία που διατηρεί την υποτυπώδη πολιτική της αυτοτέλεια υπό φιλορωμαϊκή διοίκηση ως το 146 π.χ., οπότε με την ήττα των δυνάμεων της Αχαϊκής συμπολιτείας στον Ισθμό της Κορίνθου η Ρώμη καθίσταται απόλυτος κύριος του ελληνικού χώρου. Φαίνεται ότι η Λευκάδα μπαίνει σε δρόμο παρακμής, γεγονός που επιδεινώθηκε με την απόφαση του Οκταβιανού να εποικίσει την νεοϊδρυθείσα πόλη της Νικόπολης με κατοίκους των όμορων περιοχών.

Στα ρωμαϊκά χρόνια ανοικοδομείται το αρχαίο τείχος της πόλης και πιθανολογείται ότι κατασκευάστηκε μια λίθινη γέφυρα μήκους 700 μέτρων που συνέδεε την πόλη της Λευκάδας με την Ακαρνανία στη θέση «Ρούγα», τα ερείπια της οποίας βρέθηκαν κατά την ανασκαφή της νέας διώρυγας περί το έτος 1900.

Στα βυζαντινά χρόνια η Λευκάδα αποτελεί μέρος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Μετά τον χωρισμό του κράτους (395 μ.Χ.) υπήχθη στο Ανατολικό Κράτος και συνέχιζε να είναι διοικητικά άμεσα δεμένη με την Ήπειρο. Από τα χρόνια του Ηρακλείου, οπότε εισήχθη ο θεσμός των θεμάτων, η Λευκάδα πιθανότατα προσαρτήθηκε στο θέμα Κεφαλληνίας.


Υστεροβυζαντινή Περίοδος εώς Σήμερα

1204: Το νησί ενσωματώθηκε στο Δεσποτάτο της Ηπείρου
1294: Ο Δεσπότης Νικηφόρος Α' πάντρεψε την κόρη του Μαρία με τον Ιωάννη Ορσίνι, δίνοντάς της ως προίκα τη Λευκάδα. Αυτός έχτισε τον πυρήνα του Κάστρου, που σήμερα στέκει στην είσοδο του νησιού. Εκεί και η πρωτεύουσα Αγία Μαύρα.
1331-1362: Κατέλαβαν το νησί οι Ανδεγαυοί.
1357: Εξέγερση των χωρικών της Λευκάδας κατά Γρατιανού Ζώρζη
1362-1479: Το νησί πέρασε στους Τόκκους.
1479: Το νησί κατέκτησαν οι Οθωμανοί.
1502-1503: Περνά προσωρινά στη βενετική κυριαρχία.
1503-1684: Το ανακαταλαμβάνουν οι Τούρκοι.
1684 - 1797: Ξαναπερνά στην εξουσία των Βενετών. Η πρωτεύουσα του νησιού μεταφέρεται από το Κάστρο στην Αμαξική, τη σημερινή πρωτεύουσα.
1797: Το νησί καταλαμβάνουν οι δημοκρατικοί Γάλλοι.
1798-1807: Ρωσοτουρκική κυριαρχία. Από το 1802, αποτελεί τμήμα της Επτανήσου Πολιτείας, του πρώτου ημιανεξάρτητου (υπό τη ρωσοτουρκική «προστασία») ελληνικού κρατιδίου.
1807-1810: Καταλήφθηκε από τους αυτοκρατορικούς Γάλλους.
1810: Πέρασε στους Άγγλους, που την ενσωματώνουν στο κράτος των Ιονίων Νήσων.
1819: Εξέγερση χωρικών Λευκάδας. Συμμετοχή Λευκαδίων στην Επανάσταση του 1821.
1864: Ενώθηκε με την Ελλάδα μαζί με τα άλλα Ιόνια νησιά.