Αρχαιολογικοί Χώροι Κυκλάδων - Aρχαία Μινώα
(Αμοργός)

Τα ερείπια της αρχαίας Μινώας, μιας από τις τρεις αρχαίες πόλεις της Αμοργού, βρίσκονται σε απόσταση 3χλμ. από το λιμάνι των Καταπόλων, στη νότια πλαγιά του λόφου. Σύμφωνα με τις αρχαιολογικές έρευνες και τα σημαντικά ευρήματα των ανασκαφών, φαίνεται ότι η περιοχή της πόλης Μινώας κατοικούνταν από τη Νεολιθική εποχή. Αυτό διαπιστώθηκε τόσο από τα ερείπια κατοικιών όσο και από τα κινητά ευρήματα (πήλινα εδώλια, αιχμές βελών, κ.α.).

Ανάλογα ευρήματα φανερώνουν τη συνέχιση της ζωής την εποχή του Χαλκού. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο φως και τα ερείπια οικισμού των Ιστορικών χρόνων. Τα ερείπια του οικισμού χρονολογούνται από τον 11ο αιώνα π.Χ. και σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές ιδρύθηκε από Ίωνες αποίκους. Η συνεχής κατοίκηση της περιοχής δεν επέτρεψε τη διάσωση οικοδομημάτων των γεωμετρικών χρόνων. Σώζονται όμως τα ερείπια ενός μαρμάρινου ναού των Ελληνιστικών χρόνων, που τοποθετείται στον 3ο π.Χ.

Αρχαιολογικοί Χώροι Κυκλάδων - Αρχαία Φυλακωπή
(Μήλος)

Η Αρχαία Φυλακωπή σύμφωνα με τις αρχαιολογικές μελέτες είναι η πρώτη πόλη που ανήκει στην πρωτοκυκλαδίτικη εποχή. Τα ερείπιά της βρίσκονται στο δρόμο Πλάκας - Απολλώνια. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο φως ευρήματα τριών διαφορετικών περιόδων, που αντιπροσωπεύουν όλες τις φάσεις του κυκλαδίτικου πολιτισμού. Ανακαλύφθηκαν οικιστικά λείψανα τριών πόλεων, που καθεμία ήταν κτισμένη πάνω στα ερείπια της άλλης. Η πρώτη πόλη κτίστηκε την πρωτοκυκλαδική περίοδο (3η χιλιετία π.Χ.), η δεύτερη τη μεσοκυκλαδική περίοδο (2η χιλιετία π.Χ.) και η τρίτη πόλη, με εμφανείς επιρροές από τον μινωικό πολιτισμό, άκμασε την υστεροκυκλαδική εποχή (1500 – 1100 π.Χ.).

Αρχαιολογικοί Χώροι Κυκλάδων - Ασκληπιείο
(Πάρος)

Στο λόφο της Αγίας Άννας, νότια του παραλιακού δρόμου, αποκαλύφθηκε ένα λατρευτικό ιερό του θεού της ιατρικής Ασκληπιού. Πρόκειται για έναν υπαίθριο ναό που τοποθετείται χρονολογικά στον 4ο αιώνα π.Χ. Στην ίδια περιοχή σώζονται και κάποια ερείπια από αρχαίο ναό που ήταν αφιερωμένος στον Πύθιο Απόλλωνα.

Αρχαιολογικοί Χώροι Κυκλάδων - Πορτάρα
(Νάξος)

Η Πορτάρα, η μεγάλη μαρμάρινη πύλη που στέκεται ψηλά στη νησίδα Παλάτια, που σήμερα είναι ενωμένη με τη Χώρα της Νάξου, είναι ό,τι απέμεινε από το ναό του Απόλλωνα, που ξεκίνησε να χτίζεται στα μέσα του 6ου π.Χ. αιώνα από τον τύραννο της Νάξου Λύγδαμη. Ο ναός δεν τελείωσε ποτέ, η περιοχή όμως συνδέθηκε με την τραγική ιστορία της Αριάδνης, την οποία εδώ εγκατέλειψε σύμφωνα με τη μυθική παράδοση ο Θησέας και εδώ τη συνάντησε ο Διόνυσος και την έκανε γυναίκα του. Σύμφωνα με μία άλλη παραλλαγή, από εδώ πήδηξε η Αριάδνη στη θάλασσα και πνίγηκε.

Αρχαιολογικοί Χώροι Κυκλάδων - Ναός Δήμητρας
(Νάξος)

Ένα από τα πιο αξιόλογα οικοδομήματα της αρχαίας Νάξου. Χρονολογείται στη δεκαετία 530-520 π.Χ. και είναι ιωνικού ρυθμού. Το Ιερό του Γύρουλα θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του νησιού και είναι κατασκευασμένο ολόκληρο από λευκό μάρμαρο ενώ το ιδιόρρυθμο σχήμα του θυμίζει χώρους συγκέντρωσης πιστών, όπως το Τελεστήριο της Ελευσίνας. Ο ναός πιθανότατα ήταν αφιερωμένος στη λατρεία της Δήμητρας και της Κόρης (όπως μαρτυρούν οι επιγραφές) αλλά έχουν βρεθεί και άλλα στοιχεία που αναφέρονται στον Απόλλωνα και ίσως να υπήρχε διαδοχή της λατρείας στον ίδιο χώρο. Ο ναός μετατράπηκε, όπως και ο ναός του Απόλλωνα στα Παλάτια, σε βασιλική εκκλησία τον 6ο αι. Σήμερα, έχει ολοκληρωθεί η αναστύλωση του ναού και λειτουργεί και μουσειακή έκθεση.

Αρχαιολογικοί Χώροι Κυκλάδων - Νεκρόπολη Χαλανδριανής (Σύρος)

Στην πλαγιά απέναντι από την ακρόπολη Καστρί, ο αρχαιολόγος Τσούντας ανακάλυψε μια πολύ μεγάλη νεκρόπολη με 600 τάφους τους οποίους ανέσκαψε. Oι ανασκαφές έφεραν στο φως, εκτός από τους τάφους, βάσεις οικιών, υπολείμματα τειχών, κτερίσματα από μέταλλο ή πηλό, αγγεία, κοσμήματα, όπλα από οψιδιανό και όμορφα οικιακά σκεύη. Η περιοχή της Χαλανδριανής βρίσκεται στο βορειανατολικό τμήμα της Σύρου και πρόκειται για τον πρωτοκυκλαδικό πολιτισμό Σύρου – Κέρου ο οποίος μας παραπέμπει στην 3η χιλιετία π. Χ.